به گزارش پایگاه خبری کرج امروز، در بسیاری از کشورهای دنیا، پارلمان‌های محلی (که با نام‌هایی چون شوراهای شهر، شوراهای محلی یا مجالس شهری نیز شناخته می‌شوند) نقش اساسی در نظام حکمرانی شهری ایفا می‌کنند. این نهادها به‌عنوان بازوی دموکراتیک اداره‌ی شهرها، پلی میان دولت مرکزی و جامعه‌ی محلی هستند و تصمیم‌سازی و نظارت بر امور شهری را بر عهده دارند.

وظایف و اختیارات پارلمان‌های محلی

پارلمان‌های محلی بسته به ساختار سیاسی و قانونی هر کشور، وظایف متنوعی دارند که می‌توان آن‌ها را در چند محور کلی خلاصه کرد:

۱. قانون‌گذاری محلی: تصویب مقررات، آیین‌نامه‌ها و مصوبات محلی در حوزه‌هایی چون حمل‌ونقل عمومی، مدیریت پسماند، ساخت‌وساز، و محیط‌زیست شهری.

۲. نظارت بر عملکرد اجرایی: ارزیابی عملکرد شهرداری، بررسی بودجه‌ها، و استیضاح یا پرسش از مدیران اجرایی شهری.

۳. تصویب بودجه و برنامه‌های توسعه‌ای: تخصیص منابع مالی به پروژه‌های شهری، نظارت بر اجرای برنامه‌های عمرانی و خدماتی.

۴. نمایندگی مردم: بازتاب نیازها، مشکلات و خواسته‌های شهروندان در تصمیمات کلان شهری و فراهم‌کردن بستر مشارکت عمومی.

۵. سیاست‌گذاری شهری: تعیین جهت‌گیری‌های کلان در حوزه‌هایی مانند مسکن، فرهنگ، آموزش شهری و زیرساخت‌ها.

نمونه‌هایی از پارلمان‌های محلی موفق

۱. شورای شهر بارسلونا (اسپانیا) : بارسلونا یکی از نمونه‌های موفق مشارکت شهروندی و برنامه‌ریزی شهری مبتنی بر داده است. شورای این شهر با تکیه بر شفافیت، مشاوره عمومی گسترده، و ابتکارات دیجیتال مانند پلتفرم Decidim، توانسته تصمیمات شهری را به‌صورت جمعی و مشارکتی اتخاذ کند. (Decidim (به معنای «ما تصمیم می‌گیریم» به زبان کاتالان) یک پلتفرم متن‌باز (open-source) برای دموکراسی مشارکتی است که نخستین‌بار توسط شهرداری بارسلونا در سال ۲۰۱۶ توسعه یافت. این پلتفرم با هدف ایجاد ابزار دیجیتال برای مشارکت مستقیم شهروندان در فرآیندهای سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت بر عملکرد نهادهای عمومی راه‌اندازی شد.)

۲. شورای محلی آمستردام (هلند): آمستردام با ساختار شورایی قوی و تمرکز بر توسعه پایدار، حمل‌ونقل پاک، و سیاست‌گذاری سبز، الگوی مدیریت شهری مبتنی بر آینده‌نگری است. اعضای شورای شهر نقش کلیدی در تنظیم طرح‌های توسعه شهری و تعامل میان ذی‌نفعان دارند.

۳. شورای محلی پورتلند (ایالات متحده آمریکا): پورتلند به دلیل ساختار شورایی غیرمتمرکز و حمایت از برنامه‌ریزی منطقه‌ای مشهور است. این شورا از جمله نمونه‌هایی است که در آن اعضا مسئول حوزه‌های خاصی از شهر نیستند، بلکه به‌طور جمعی درباره کل شهر تصمیم‌گیری می‌کنند. این مدل باعث افزایش یکپارچگی و هماهنگی در سیاست‌گذاری شده است.

۴. شورای شهر سئول (کره جنوبی) : شورای شهر سئول توانسته با نظارت مؤثر بر پروژه‌های شهری و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت هوشمند شهری، به یکی از نهادهای برجسته در حکمرانی شهری آسیا تبدیل شود. در این شهر، ارتباط پیوسته میان مردم، شورا و شهرداری نقش مهمی در کاهش فساد و افزایش بهره‌وری ایفا کرده است.

نقش در مدیریت شهری

پارلمان‌های محلی در عمل، مغز متفکر مدیریت شهری محسوب می‌شوند. آن‌ها با تصویب سیاست‌ها و بودجه‌ها، مسیر توسعه و کیفیت زندگی شهروندان را مشخص می‌کنند. همچنین نقش تعادل‌بخش میان نهادهای اجرایی (شهرداری) و مردم را ایفا کرده و از انحصار قدرت در نهادهای دولتی جلوگیری می‌کنند.

در بسیاری از شهرهای موفق دنیا، این نهادها توانسته‌اند با افزایش شفافیت، مشارکت‌پذیری و برنامه‌ریزی راهبردی، تحولات مثبتی در سطح محلات و کلان‌شهرها رقم بزنند. چشم‌انداز آینده با شتاب‌گرفتن روندهای جهانی مانند شهرنشینی فزاینده، تغییرات اقلیمی، مهاجرت‌های داخلی و بین‌المللی، و رشد فناوری‌های دیجیتال، مدیریت شهری دیگر نمی‌تواند با رویکردهای سنتی پاسخگوی نیازهای متنوع شهروندان باشد.

در این شرایط، پارلمان‌های محلی بیش از گذشته به عنوان نهادهای سیاست‌گذار و نظارت‌گر، باید نقش فعال‌تری در هدایت مسیر تحولات شهری ایفا کنند. یکی از مهم‌ترین الزامات آینده، توانمندسازی و استقلال نهادهای شورایی است. بدون اختیار تصمیم‌گیری واقعی، امکان پاسخ‌دهی مؤثر به مسائل محلی وجود نخواهد داشت. همچنین، افزایش مهارت‌های تخصصی اعضای شوراها در زمینه‌هایی مانند تحلیل داده، برنامه‌ریزی شهری، اقتصاد شهری و ارتباطات عمومی از جمله پیش‌نیازهای حرفه‌ای‌سازی این نهادهاست.

از سوی دیگر، حرکت به سوی شهرهای هوشمند، چشم‌اندازی‌ست که به صورت مستقیم بر ساختار و عملکرد پارلمان‌های محلی تأثیر خواهد گذاشت.

شهر هوشمند تنها به معنای استفاده از فناوری نیست، بلکه مدلی از حکمرانی شهری است که در آن داده‌محوری، شفافیت، مشارکت فعال شهروندان، و تصمیم‌گیری دقیق و به‌موقع در اولویت قرار دارد. شوراهای محلی در این بستر می‌توانند نقش مهمی در تدوین چارچوب‌های اخلاقی استفاده از داده‌ها، حفاظت از حریم خصوصی، و نظارت بر پروژه‌های فناورانه ایفا کنند. توسعه‌ی زیرساخت‌های دیجیتال شوراها نیز ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. استفاده از پلتفرم‌های مشارکت آنلاین، شفاف‌سازی فرآیندهای تصمیم‌گیری، و دسترس‌پذیر کردن جلسات و مصوبات شورا، می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی و مشارکت معنادار شهروندان کمک کند.

نمونه‌هایی مانند پلتفرم‌های «دسی‌دیم» در بارسلونا یا «استاد. سیویک» در برخی شهرهای آمریکایی، نشان می‌دهند که چگونه فناوری می‌تواند ابزاری برای دموکراسی محلی کارآمد باشد. در نهایت، با نگاه آینده‌نگر، پارلمان‌های محلی باید خود را برای ایفای نقش در مواجهه با چالش‌های کلانی چون بحران انرژی، نابرابری اجتماعی، تاب‌آوری شهری و عدالت فضایی آماده کنند. نقش این نهادها از صرفاً تصویب مقررات به سمت شکل‌دهی به آینده‌ی شهرها در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و فناورانه در حال تغییر است.

بنابراین، پارلمان محلی آینده، نهادی خواهد بود که نه‌تنها در اتاق‌های شورا، بلکه در متن زندگی شهروندان، به عنوان نماینده‌ی واقعی خواست عمومی و معمار توسعه‌ی پایدار شهری حضور خواهد داشت.

محسن راعی، نویسنده و محقق