پایگاه خبری کرج امروز - در این شهر، دیگر نیازی به حضور مأموران انسانی پشت دوربین‌ها نیست؛ هوش مصنوعی با استفاده از دوربین‌های فوق‌پیشرفته، داده‌های تصویری را به‌صورت لحظه‌ای پردازش می‌کند و تخلفات رانندگی را همان‌دم تشخیص می‌دهد. به زبان ساده، شهری ساخته شده که قانون، خود بر اجرای خویش نظارت می‌کند.

این تحول، صرفاً یک پروژه فناورانه نیست، بلکه نشانه‌ی آغاز دوره‌ای تازه در مدیریت شهری است. اکنون دیگر هدف، جمع‌آوری داده نیست، بلکه «فهم و تصمیم‌گیری شهری» است. شهری که می‌بیند، می‌فهمد، و واکنش نشان می‌دهد. در چنین شهری، زیرساخت‌ها زنده‌اند و با شهروندان در تعامل دائمی‌اند؛ چراغ‌های راهنمایی بر اساس تراکم ترافیک تغییر وضعیت می‌دهند، مسیرهای پرترافیک شناسایی و به‌صورت لحظه‌ای اصلاح می‌شوند، و حتی پیش از وقوع حادثه، رفتارهای پرخطر شناسایی و کنترل می‌گردند.

نمونه‌های مشابهی در دیگر نقاط جهان نیز در حال اجراست. در سنگاپور، سیستم هوشمند مدیریت ترافیک بر پایه‌ی داده‌های GPS و شبکه حسگرهای شهری، مسیر حرکت خودروها را به‌گونه‌ای تنظیم می‌کند که تراکم در هیچ نقطه‌ای از شهر بیش از حد افزایش نیابد. در سئول، هوش مصنوعی داده‌های دوربین‌ها را تحلیل می‌کند تا الگوهای رفتاری رانندگان پرخطر را شناسایی و از وقوع تصادف جلوگیری کند. در لندن، شبکه چراغ‌های هوشمند با کمک یادگیری ماشینی به‌طور مداوم زمان‌بندی خود را بر اساس تغییرات رفت‌وآمد تنظیم می‌کند. این‌ها نشان می‌دهد که آینده‌ی مدیریت شهری نه‌تنها هوشمند، بلکه «خودکار» خواهد بود.

در چنین چشم‌اندازی، شهرهایی چون کرج نیز می‌توانند جایگاهی فعال و پیشرو داشته باشند. کرج به عنوان یکی از کلان‌شهرهای پرتحرک کشور، با چالش‌هایی چون حجم بالای تردد روزانه، آلودگی هوا و محدودیت ظرفیت معابر مواجه است. اما همین چالش‌ها، زمینه‌ای برای خلاقیت و تحول فراهم می‌کنند. استفاده از فناوری‌های تحلیل تصویر و داده، راه‌اندازی سامانه‌های نظارت هوشمند، و مدیریت پویا بر چراغ‌های راهنمایی می‌تواند آغازگر مسیر شهر هوشمند در کرج باشد. حتی گام‌های ساده‌تری همچون نصب حسگرهای شمارش ترافیک یا بهره‌گیری از داده‌های تلفن‌همراه شهروندان، می‌تواند مبنای تصمیم‌گیری دقیق‌تر در سیاست‌گذاری شهری شود.

تحقق چنین تحولاتی البته فقط به فناوری وابسته نیست؛ بلکه نیازمند نگاه آینده‌نگر در مدیریت شهری است. باید میان حوزه‌های فنی، حمل‌ونقل، برنامه‌ریزی شهری و داده ارتباطی منسجم ایجاد شود. سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی انسانی متخصص، ایجاد مرکز داده‌های شهری، و توسعه‌ی همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان، از جمله گام‌های کلیدی برای رسیدن به این هدف است.

شاید در نگاه نخست، اجرای چنین طرح‌هایی در شهری مانند کرج دشوار به نظر برسد، اما تجربه‌ی شهرهایی چون دبی و سئول نشان می‌دهد که این مسیر با برنامه‌ریزی و اراده‌ی مدیریتی ممکن است. همان‌گونه که دبی از دل بیابان به شهری پیشرو در فناوری شهری تبدیل شد، کرج نیز می‌تواند در مسیر هوشمندسازی، به الگویی ملی برای شهرهای ایران بدل شود.

در آینده‌ای نه‌چندان دور، ممکن است دیگر حضور پلیس در هر چهارراه ضرورتی نداشته باشد؛ نه از آن جهت که قانون نادیده گرفته شده، بلکه زیرا خودِ شهر با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، بر اجرای قانون نظارت می‌کند. شهری که تخلف را در لحظه می‌بیند، ترافیک را پیش‌بینی می‌کند و به‌جای واکنش، پیشگیری می‌کند. این همان شهری است که باید از امروز برای آن اندیشید و ساختارهایش را طراحی کرد؛ شهری که در آن، فناوری در خدمت انضباط، نظم در خدمت آسایش، و آسایش در خدمت زندگی بهتر شهروندان قرار دارد.

نویسنده و پژوهشگر محسن راعی